Saç telleri keratin adı verilen proteinlerden oluşur. Saçlar çıkmaya başlamadan önce kafa derisinde 16 amino asitten oluşan saç keratini meydana gelir. Saçların uzamaya başlaması için keratine yani amino asitlere ihtiyacı vardır. Amino asit tüketiminin arttırılması saçların daha hızlı uzamasına yardımcı olabilir. Yüksek dozda tüketilen bazı amino asitler saç sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir (1).
Amino asitler genellikle saçların uzaması ve gelişmesine yardımcı olur, saç dökülmesine sebep olmazlar. Ancak kreatinin aşırı kullanımı saç dökülmesine sebep olabilir. Bunun dışında amino asit eksikliği ve yetersiz beslenme de saçların dökülmesine neden olabilir.
Keratinde en fazla bulunan amino asit, sistein amino asitidir. Sistein desteği almak, saçların daha kalın çıkmasına, daha hızlı uzamasına ve yapısını iyileştirmeye yardımcı olabilir (2). Fakat, sistein tek başına saçların hızlı uzamasını sağlayamaz.
Metiyoninin saçları ve tırnakları güçlendirdiği ve saç dökülmesini önlemeye yardımcı olduğu bilinmektedir. Saç köklerinin beslenmesinde ve saçların büyümesinde etkilidir (3).
Yapılan bazı araştırmalarda arjininin saç uzamasında etkili olduğu görülmüştür. Vücutta nitrik oksit öncüsü olan arjinin, saç uzamasında hayati bir öneme sahiptir. Arjininin ürettiği nitrik oksit, hücrelerin potasyum kanallarının açılmasını sağlar ve damarların genişlemesine yardımcı olur. Bu sayede daha iyi beslenen saçlar hızlı uzar (4).
Glutamin, vücut tarafından üretilebilen ancak yaş ilerledikçe üretim oranı azalan bir amino asittir. Bu sebeple, orta yaştan yaşlılığa kadar olan sürede yeni saç oluşumunu desteklemek için glutamin desteği almak şarttır. Stresli ve fiziksel olarak zorlanılan dönemlerde vücudun glutamin ihtiyacı artar. Glutamin, glutamik asitten meydana gelir ve glutamik asit de saçlara sülfür taşıyarak uzamalarına yardımcı olur (5).
İskelet sisteminin %95’inde bulunan ve vücuda enerji desteği sağlayan kreatin, sporcuların sıklıkla kullandığı bir amino asittir. Ancak bu görevinden öte kreatin, saç dökülmesiyle de ilişkilendirilen bir bileşendir.
Aşırı dozda kreatin monohidrat almanın, vücuttaki testosteronu DHT (dihydrotestosterone) hormonuna dönüştürüp saç dökülmesine neden olabileceği düşünülmektedir. Ancak yapılan çalışmalar DHT hormonu artışının doğrudan saç dökülmesine neden olduğunu gösteren bir kanıt bulamamıştır. Ancak yine de burada genetik faktörlerin etkisi olabilir. Eğer kreatin takviyesi alan kişinin saçları genetik olarak dökülmeye yatkınsa (özellikle erkek tipi saç dökülmesine), kreatin bunu olumsuz etkileyebilir (6).
Saç gelişimini destekleyen mineraller ve saç folikülünü besleyen vitaminler de bulunmaktadır. Bu yüzden saçların sağlıklı uzaması için sadece amino asit desteği değil, vitamin ve mineral desteği de şarttır.
Cildin ihtiyacı olduğu gibi saçların da çinko mineraline ihtiyacı vardır. Çinko, saçların ve tırnakların uzamasına yardımcı olan keratinin oluşumuna yardımcı olur. Ayrıca vücutta kolajen üretilebilmesi için de çinkoya ihtiyaç duyulur (7). Kolajen sadece bağlayıcı dokular oluşturmakla kalmaz, saçların saç derisine tutunmasını da sağlar. Çinko saç üretimini mümkün kılan hücre bölünmesini de hızlandırır. Bu nedenle çinko yetersizliğinin önemli bir belirtisi saç dökülmesidir.
Saçların sağlıklı uzaması için tüm B vitaminleri de çok önemlidir. Saç dökülmesi ya da kolay kırılan sönük saçlar, B vitaminlerinden herhangi birinin eksikliğinde görülebilir. Bununla birlikte, C vitamini de saç sağlığı için gereklidir. Vücuttaki demirin alyuvarlarla birleşmesi ve saç köklerine kadar ulaşması için vücudun C vitaminine ihtiyacı vardır. Bunların yanı sıra A vitamini sebum denilen maddenin üretimini destekleyerek saç derisinin nemlendirilmesine, E vitamini ise saç dökülmesinin yavaşlatılmasına yardımcı olan vitaminlerdir (8).
Amino asit çeşitlerini inceleyip, satın almak istiyorsanız buraya tıklayabilirsiniz.
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
Damla Şahin
Beslenme ve Diyet Uzmanı