Protein, sağlıklı yaşam için son derece önemli bir besindir. Vücudun normal fonksiyonlarının sürdürülmesi için her gün tüketilmesi gerekir. Vücutta onarım, bakım, hücre iletişimi ve çeşitli kimyasal süreçlerde rol oynayan protein; kasların yapıtaşını oluşturan bir bileşen olarak sporcular için özel bir öneme sahiptir. Bu nedenle protein diyeti, kasların gelişimine ve korunmasına destek olması sebebiyle genellikle sporcular tarafından uygulanır. Yüksek proteinli besinlerle beslenerek protein diyeti uygulayan sporcular, daha fazla kas kütlesi elde edip oluşabilecek kas kaybını azaltmayı hedefler.
Protein diyeti, protein bakımından zengin olan besinlerin günlük olarak yeterli ve hatta daha fazla miktarda alınması için oluşturulan bir beslenme programı ile yapılabilir. Beslenmenin yetersiz kaldığı ve daha fazla protein ihtiyacının olduğu durumlarda beslenme programına protein tozu takviyesi eklenerek protein diyeti oluşturulabilir. Protein diyetinin amacı, vücuda alınması gereken standart protein ihtiyacının ötesine geçerek kas gelişimine olan etkisini güçlendirmek ve kas kütlesini artırmaktır.
Araştırmalara göre kilo başına ortalama 1.3 g protein, kas kaybını önlemeye yardımcı olmaktadır. Benzer çalışmalar aynı zamanda günde yaklaşık 2.4 g protein tüketmenin kas gelişimiyle birlikte kilo kaybını destekleyebileceğini de göstermektedir (1, 2). Dolayısıyla yüksek protein diyetinin hem kas gelişimi sağlayıp hem de kilo kontrolü yarattığını söylemek mümkündür.
Besin açısından zengin, doymuş yağ içeren ve kalori bakımından düşük protein kaynakları seçilerek protein diyeti listesi oluşturulabilir. Protein açısından zengin besin kaynakları aşağıdakiler gibidir: (3)
Proteinler, açlık hormonu olarak adlandırılan “ghrelin” seviyelerinin azalmasına ve tokluk hissinin daha uzun süre devam etmesine yardımcı olabilmektedir (4). Bazı önemli protein kaynaklarının protein oranları aşağıdakiler gibidir:
Besinler | Besin Miktarı | Protein Miktarı/Gram |
Süzme Peynir (Az Yağlı) | 1/2 Fincan | 10-12 |
Mercimek (Pişmiş) | 1/2 Su Bardağı | 9 |
Fıstık Ezmesi, Badem Yağı | 2 Yemek Kaşığı | 6-8 |
Tavuk Göğsü (Derisiz) | 90 g | 25 |
Balık Filetosu | 90 g | 17-20 |
Peynir | 30 g | 7 |
Protein diyeti listesi için örnek miktarlar ve seçenekler aşağıdakiler gibidir:
Besinler | Besin Miktarı | Protein Miktarı/Gram |
Barbunya Fasulyesi | 1/2 Su Bardağı | 7 |
Fındık | 30 g | 4-7 |
Yumurta | 1 Büyük | 6 |
Yoğurt (Az Yağlı) | 120 g | 6 |
Soya Sütü | 120 g | 5 |
Süt (Az Yağlı) | 120 g | 4 |
Diyete protein eklerken, aynı zamanda akıllı karbonhidratlara da yer verilmelidir.
Diyette ayrıca sağlıklı yağları içeren besinlere de verilebilir:
İştahı kontrol etmeye yardımcı olması için günlük alınması gereken kalorili besinleri, dört veya beş küçük öğünlere ayırmak daha doğru bir yöntem olacaktır.
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
Kesin bir sayı belirtmek zor olmakla birlikte, yüksek proteinli bir diyetle bir haftada sağlıklı kilo kaybının genellikle 0,5-2 kg arasında olabileceği varsayılabilir, ancak bu bireysel faktörlere ve diyetin toplam kalori alımına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. (5,6)
Protein diyetinde, protein açısından zengin gıdaların geniş bir yelpazesini tüketmek önemlidir. Bunlar arasında et, balık, süt ürünleri, yumurta, baklagiller ve bazı bitkisel protein kaynakları bulunmaktadır. (7,8)
Evet, bilimsel araştırmalar yüksek proteinli diyetlerin, özellikle 6-12 ay süren uzun dönemli klinik deneylerde, kilo kaybını desteklediğini ve kilo kaybından sonra kilo alımını önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. (9)
Yüksek proteinli bir diyet uygulanırken şekerli içecekler, işlenmiş gıdalar, rafine karbonhidrat içeren yiyecekler ve yüksek trans yağ oranı içeren besinlerin sınırlandırılması önerilir. Protein diyetinde karbonhidrat alımını azaltma ve protein alımını artırma hedefi vardır. Bu nedenle beyaz ekmek, pasta, bisküvi gibi işlenmiş unlu mamuller ve yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren yiyeceklerin tüketimi sınırlandırılmalıdır. (10,11)
Damla Şahin
Beslenme ve Diyet Uzmanı