İnositol, B8 vitamini olarak da adlandırılan ve çeşitli biyolojik süreçlerde önemli bir rol oynayan doğal bir bileşiktir. Pek çok gıdada bulunan ve takviye olarak da alınabilen inositolün, özellikle hormon dengesi ve polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumlar üzerindeki olası etkileri sıkça tartışılmaktadır (1,2).
Bu yazımıda, inositolün ne olduğunu, ne işe yaradığını, olası faydalarını, inositol içeren besinleri ve daha fazlasını inceleyeceğiz.
İnositol, birkaç formda bulunan bir tür şeker alkolüdür ve en belirgin formları miyo-inositol ve D-chiro-inositol'dür. Bu formlar vücutta doğal olarak bulunur ve çeşitli hücresel süreçler için birlikte çalışır. Miyo-inositol, beynin ve diğer dokuların bol miktarda bulunur; nörotransmitter aktiviteyi destekler. D-chiro-inositol ise glikoz metabolizması ve hormon düzenlemesinde bir rol oynar (3).
Bu bileşikler genellikle hormonal ve metabolik durumlar bağlamında araştırılır ve tamamlayıcı etkiler sunabilmeleri sıklıkla birlikte kullanılır (4).
İnositol, hücre zarlarının yapısal bir bileşeni ve sinyal iletiminde yer alan moleküllerin öncüsü olarak işlev görür. Hormonların, özellikle de insülinin düzenlenmesinde rol oynar, bu da diyabet ve metabolik sendrom gibi durumlarda önemlidir. İnositol PCOS'lu bireyler için hormon dengesini ve metabolik parametreleri desteklemek amacıyla takviye olarak kullanımı sıkça araştırılır (1,2).
Ayrıca, inositol, serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterleri etkileyerek beyin fonksiyonlarını destekleyebilir. Bu nörotransmitterler, ruh hali ve bilişsel işlevle bağlantılıdır (4).
İnositol ile ilişkili bazı olası faydalar şunlardır:
Hormon Dengesi: Özellikle inositol polikistik over sendromu gibi durumlarda hormon düzenlenmesine destek olabilir (6).
İnsülin Duyarlılığı: Hücresel yanıtı iyileştirmede rol oynayabilir (7).
Ruh Hali: Serotonin gibi nörotransmitterlerin dengesine katkıda bulunabilir (8).
Üreme Sağlığı: Yumurta kalitesi ve adet döngüsü düzenlenmesindeki rolü incelenmektedir (9).
Metabolik Sağlık: Glikoz metabolizması ve lipid profilleri ile ilgili süreçlere destek olabilir (10).
Yukarıdaki maddeler çeşitli çalışmalarla desteklenmektedir ancak daha büyük çalışmalarla doğrulanması gerekmektedir.
Genellikle inositol, uygun şekilde kullanıldığında güvenli kabul edilir. Ancak aşırı alım veya yanlış kullanım, mide rahatsızlığı ya da baş dönmesi gibi yan etkilere yol açabilir (11). Bireylerin olası inositol zararlarını göz önünde bulundurması ve takviye kullanmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışması önemlidir.
İnositol içeren besinler aşağıdaki gibidir:
Meyveler: Turunçgiller, kavun ve muz
Sebzeler: Fasulye, mercimek ve yapraklı yeşillikler
Tahıllar: Yulaf ve kepek gibi tam tahıllar
Kuruyemiş ve Tohumlar: Badem ve ceviz (12)
Besin kaynakları dışında inositol takviyesi olarak da mevcuttur ve inositol vitamin takviyeleri içinde ek bileşen olarak da yer alabilir (13).
İlginizi Çekebilecek Ürünler!
İnositol kullananlar, genellikle bileşiği toz veya inositol kapsül olarak alır. Servis oranı ve formu, bireysel ihtiyaçlara ve hedeflere bağlıdır, bu nedenle kullanmadan evvel bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir. Besin takviyesi etiketlerinde verilen talimatlara uymak ve güvenli ve etkili kullanım için profesyonel tavsiye almak gerekir (14).
İnositolün etkileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir; kullanılan oran, form ve kullanım amacına bağlı olarak farklı sürelerde gözlemlenebilir. Örneğin bir çalışmada, myo-inositol kullanan kadınlarda ilk ovulasyonun yaklaşık 24,5 gün içinde gerçekleştiği belirtilmiştir. Bunun yanı sıra, düzenli kullanımda belirli biyolojik süreçlerde değişimlerin birkaç hafta içinde fark edilebildiği ifade edilmiştir (15,16).
İnositol kilo kaybı için kullanılan bir içerik değildir. Ancak hormonal denge ve insülin duyarlılığı üzerindeki rolü nedeniyle kilo yönetimine katkıda bulunabileceği düşünülür. Örneğin bir çalışmada, inositol alan PCOS'lu bireylerde kilo kaybı ve leptin düzeylerinde düşüş gözlemlenmiştir (17).
İnositolün üreme sağlığıyla ilişkisi çeşitli çalışmalarda ele alınmıştır. Örneğin, PCOS'lu kadınlarda myo-inositol kullanımı, ovulasyon süreçlerinde olumlu etkilerle ilişkilendirilmiştir Ayrıca inositolün belirli protokoller ile birlikte kullanımının, gebelik oranlarında değişikliklere katkıda bulunabileceği gözlemlenmiştir (18,19).
Myo-inositolün özellikle PCOS'lu bireylerde yumurta kalitesi üzerindeki rolü incelenmektedir. Örneğin bir çalışmada inositol kullanan kadınlarda olgunlaşmamış yumurta hücrelerinin sayısında azalma ve embriyo kalitesinde değişiklikler gözlemlendiği belirtilmiştir. Ayrıca başka bir çalışmada, yumurta hücrelerinin metabolizmasıyla ilgili bazı süreçlerde rol oynadığı ifade edilmiştir (20,21).
İnositol, gebelik döneminde araştırılan bir bileşiktir ve özellikle glikoz metabolizması ile ilgili süreçlerle ilişkilendirilmiştir. Örneğin bazı çalışmalarda gestasyonel diyabetle ilgili belirli süreçlerde rol oynadığı belirtilmiştir (22). Ancak, gebelik sırasında herhangi bir takviye kullanımı mutlaka bir sağlık uzmanının yönlendirmesiyle olmalıdır.
İnositolün kullanım süresi, kişinin ihtiyaçlarına ve kullanım amacına bağlı olarak değişebilir. Araştırmalar, PCOS'lu bireylerde myo-inositolün birkaç aylık düzenli kullanımının farklı biyolojik süreçlerde değişikliklerle ilişkilendirildiğini göstermiştir (23). Kullanım süresi konusunda bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.
İnositol, adet döngüsüyle ilişkili olarak çeşitli çalışmalarda incelenmiştir. Örneğin, PCOS'lu bireylerde düzenli kullanımın adet döngüsüyle ilgili bazı değişimlere katkı sağladığı rapor edilmiştir. Ancak bu etkiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir (24).
Menopoz döneminde inositol, bazı biyolojik süreçlerle ilişkilendirilmiştir. Araştırmalarda, inositolün belirli metabolik ve hormonal süreçlerle bağlantılı olduğu ifade edilmiştir. İnositolün insülin duyarlılığını ve lipid profilleri üzerinde rol alarak menopoz semptomlarına yardımcı olabileceği ifade edilmektedir. Ancak, menopoz dönemindeki kullanımı da bir uzman gözetiminde değerlendirilmelidir (25).
Araştırmalar, inositolün ruh haliyle ilgili süreçlerde destekleyici olabileceğini belirtmiştir. Bazı araştırmalar, düzenli kullanımın ruh hali üzerinde olumlu etkiler yaratabileceğini ve stresle başa çıkma süreçlerini destekleyebileceğini göstermektedir (26,27).
İnositolün erkeklerde üreme sağlığıyla ilişkisi incelenmiştir. Bazı çalışmalar, sperm parametreleri ile bağlantılı süreçlerde destekleyici olabileceğini göstermektedir, ancak bu konuda daha fazla araştırma gereklidir (28).
İnositol, fiziksel ve online mağazalardan temin edilebilir. Online alışveriş sitelerinde bağımsız bir takviye olarak veya multivitaminlerin içinde bulunabilir. Özellikle güvenilir e-ticaret platformları farklı formlar arasında seçim yapmanıza olanak tanır. Satın alırken ürünlerin kalite sertifikalarına dikkat etmek önemlidir.
İnositol satın alırken, ürünün içeriğine dikkat etmek önemlidir. Myo-inositol ya da D-chiro-inositol gibi belirli formları arayarak, ihtiyaçlarınıza uygun olanını seçebilirsiniz. Ayrıca, güvenilir markaların ürünlerini tercih ederek kalite sertifikalarına (ör. GMP, ISO) sahip ürünleri tercih edebilirsiniz. Online ya da fiziksel mağazalardan alışveriş yaparken, kullanıcı yorumlarını incelemek ve ürün etiketlerini dikkatlice okumak bu konuda faydalı olabilir.
İnositol kullanırken, önerilen servis oranını aşmamak ve kullanım amacına uygun bir form seçmek önemlidir. İnositolün etkilerinin kişiden kişiye değişebileceğini göz önünde bulundurarak, bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir. Özellikle hamilelik, emzirme veya belirli bir sağlık durumu mevcut ise doktor kontrolü altında kullanılması önerilir.