İnsan vücudunda binlerce farklı protein oluşturan 20 farklı amino asit vardır. 20'sinden 9'u, esansiyel amino asitler olarak kabul edilir. Esansiyel amino asitler, vücut tarafından sentezlenemeyen ve dışarıdan alınması gereken amino asitlerdir. Dokuz temel amino asitten üçü (lösin, izolösin, valin) zincirli amino asitler olan BCAA'lardır. BCAA; yumurta, et ve süt ürünleri gibi protein açısından zengin gıdalarda bulunur. Bunlar ayrıca, toz halinde satılan popüler bir besin takviyesi olarak da kullanılır.
BCAA'ların en popüler kullanımlarından biri kas gelişimini artırmaktır. Bir araştırmaya göre; direnç egzersizlerinden sonra 5,6 gram BCAA içeren içecek tüketen kişiler, kas protein sentezinde plasebo içenlere göre % 22 daha fazla artış yaşamışlardır. Bununla birlikte, kas protein sentezindeki bu artış, benzer miktarda BCAA içeren whey proteini tüketen bireylerdekine oranla % 50 daha azdır (1, 2).
Yapılan araştırmalar, BCAA kullanımının yoğun egzersizlerden sonra oluşan kas ağrılarını azaltabileceğini göstermektedir. Kuvvet antrenmanı yapılan katılımcılar üzerinde yapılan bir çalışmada, BCAA takviyesi alanlarda plasebo grubuna kıyasla %33 daha az kas ağrısı olduğu sonucu elde edilmiştir. Azalan kas ağrısının egzersiz performansına da olumlu olarak yansıyabileceği düşünülmektedir. Ancak bu konuda kesin bir sonuca varabilmek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir (3).
BCAA’nın zihinsel ve fiziksel yorgunluğu azaltabileceği düşünülmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda, egzersiz sırasında BCAA takviyesi alanların %15 daha az yorgunluk hissettiği tespit edilmiştir (4, 5).
BCAA yararları arasında kas yıkımının veya bozulmasının önlenmesi de yer almaktadır. Kas proteinleri sürekli olarak parçalanır ve yeniden oluşturulur (sentezlenir). Kastaki yıkım ve sentez arasındaki denge kastaki protein miktarını belirler. Protein yıkımı, kas protein sentezini aştığında kas israfı veya parçalanması meydana gelir. Yapılan araştırmalar, BCAA takviyesi almanın oluşan bu kas kaybını önleyebileceği ya da durdurulabileceğini göstermektedir (6).
Evet, glutamin ile BCAA birbirleriyle karıştırılarak kullanılabilir. İkisinin aynı anda tek bir ürünle tüketilebilmesini sağlayan kompleks ürünler de vardır.
BCAA hem spordan önce hem de sonra tüketilebilir. Önemli olan spor öncesi ve sonrasında en kısa sürede alınmasıdır.
Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.
Ece İrim
Sporcu Beslenmesi Uzmanı & Pilates Eğitmeni