Turunç Ekstresi Nedir, Ne İşe Yarar? Faydaları ve Zararları

Turunç ekstresi, citrus aurantium bitkisinin kabuğundan elde edilen bir bileşiktir ve birçok diyet takviyesinde yaygın olarak kullanılır. İçeriğindeki aktif madde olan synephrine (sinefrin) sayesinde, kilo kontrolü ve enerji gibi konularla birlikte anılır. Aynı zamanda cilt bakımı ürünlerinde ve sporcu takviyelerinde de yer alır (1).

Bu yazıda, turunç ekstresinin ne olduğunu, hangi mekanizmalar üzerinden etki gösterebileceğini ve hangi alanlarda kullanıldığını detaylı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca turunç ekstresinin cilt sağlığına, kolesterol seviyesine, spor performansına ve kilo kontrolüne etkilerini bilimsel çalışmalar ışığında değerlendirmeye çalışacağız. Bu sayede turunç ekstresine dair daha kapsamlı bir anlayış geliştirirken, olası faydaları ve dikkat edilmesi gereken noktaları da göz önüne koyacağız.

Turunç Ekstresi Nedir?

Turunç ekstresi, Citrus aurantium olarak da bilinen seville portakalının kurutulmuş kabuğundan elde edilen bir özdür. Geleneksel Çin uygulamalarında uzun süredir sindirimi ve dolaşımı desteklemek amacıyla kullanıldığı bilinir. Özellikle içerisinde bulunan p-synephrine adlı bileşikle dikkat çeken bu bitkisel içerik, günümüzde farklı amaçlarla değerlendirilmektedir. Örneğin bazı sporcu takviyelerinde, antrenman öncesi kullanılmak üzere formüle edilen ürünlerde yer alır (1).

Ayrıca, turunç ekstresinin hoş bir aromaya sahip olması ve potansiyel faydaları nedeniyle kozmetik sektöründe de tercih edildiği gözlenir. Cilt bakım ürünlerinde kullanılan turunç ekstresi, bazı kullanıcılar tarafından hoş kokusu ve cilde sağladığı ferahlık hissi ile değerlidir. Bununla birlikte her bireyin cilt yapısı farklı olduğundan, güvenli ve doğru kullanım için formülasyonlara özen gösterildiği vurgulanmaktadır (2).

Turunç Ekstresi Ne İşe Yarar?

Turunç ekstresi içindeki sinefrin bazı biyolojik süreçleri etkileyebilir. Bu bileşiğin, sinir sistemi üzerinde hafif bir uyarıcı etkisi olabileceği ve bu sayede metabolizma hızında küçük değişikliklere yol açabileceği öne sürülmektedir. Bu durum, vücudun ısı üretiminde (termojenez) ve günlük enerji harcamasında sınırlı artışlar görülmesine katkı sağlayabilir. Bazı çalışmalar, bu bileşenin kalp atış hızı ve tansiyon üzerinde belirgin bir değişiklik oluşturmadığını bildirmiştir (1).

Aynı zamanda turunç ekstresi, bazı bireylerde enerji düzeylerinin korunmasına veya zihinsel uyanıklığın desteklenmesine katkı sunabilecek hafif uyarıcı etkilere sahip olabilir. Ancak bu tür etkilerin şiddeti ve süresi, kişisel farklılıklara göre değişebilir ve genellikle sınırlı düzeyde kalabilir (1).

Turunç Ekstresi Faydaları Nelerdir?

• Kilo kontrolünde termojenez ve iştah azaltma mekanizmalarıyla rol alabilir (1).

• Hafif uyarıcı etkiler sayesinde enerji ve odaklanmayı destekleyebilir (1).

• Güçlü uyarıcı etkiler göstermeden metabolizmayı destekleyebilir (1).

• Geleneksel formüllerde sindirimi destekleyici rol oynayabilir (3).

• Cilt yenilenmesi ve mikrobiyal savunma sistemine katkı sağlayabilir (4).

Cilde Faydaları

Turunç ekstresi cilt bariyerini destekleyebilir ve bu özelliği sayesinde doğal cilt bakım ürünlerinde yer alır. Ayrıca cilt üzerinde sıkılaştırıcı (astrenjan) etki göstererek yağ dengesini korumaya destek olabilir ve hafif tahrişlerde yatıştırıcı rol oynayabilir. Bitkisel ve geleneksel yöntemlerde kullanımı bu etkileri destekler niteliktedir (3).

Turunç ekstresi, flavonoidler gibi antioksidanlar içerir. Bu özelliği sayesinde üzüm çekirdeği ekstresi gibi antioksidan yönü güçlü bileşenlerle birlikte kullanıldığında, çevresel faktörlere karşı cilt savunmasını destekleyebilir (4).

Üzüm çekirdeği ekstresi hakkında kapsamlı bilgi edinmek için “Üzüm Çekirdeği Ekstresi Nedir, Ne işe Yarar?” başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.

Turunç Ekstresi Zararları Nelerdir?

Turunç ekstresi zararları, genellikle önerilen dozlarda kullanıldığında sınırlı düzeyde olabilir. Sağlıklı bireylerde yapılan pek çok çalışmada ciddi yan etkilere rastlanmamıştır. Ancak yüksek dozda kullanımı ya da kafein gibi diğer uyarıcı maddelerle birlikte alındığında, bazı olumsuz etkilerin ortaya çıkabileceği bildirilmektedir. Bu etkiler arasında kalp atış hızında artış ve kan basıncında yükselme olasılığı yer almaktadır (5).

Bazı vakalarda daha ciddi yan etkiler rapor edilmiştir; ancak bu tür ürünlerin içeriğinde genellikle birden fazla bileşen bulunduğundan, bu etkilerin doğrudan turunç ekstresi ile ilişkili olup olmadığı kesin olarak belirlenememiştir. Özellikle kalp hastalığı, yüksek tansiyon veya diğer kronik rahatsızlıkları olan kişilerin, turunç ekstresi içeren ürünleri kullanmadan önce mutlaka sağlık uzmanına danışmaları tavsiye edilir (6).

Turunç Ekstresi Kolestrolü Düşürür mü?

Mevcut veriler, turunç ekstresinin doğrudan kolesterolü düşürdüğüne dair kesin bir kanıt sunmamaktadır. Literatürde, fareler üzerinde gerçekleştirilen bir çalışmada turunç ekstresinin karaciğer metabolizmasıyla ilgili bazı süreçleri (glukoneogenez ve glikoliz gibi) etkilediği belirtilmiştir. Bu etkilerin lipit metabolizmasını da dolaylı olarak etkileyebileceği düşünülür (3).

Ancak bu bulguların henüz insan çalışmaları ile tam olarak desteklenmediği not edilmelidir. İnsanlarda net bir kolesterol düşürücü etkiden bahsedebilmek için daha kapsamlı ve kontrollü klinik araştırmalara ihtiyaç vardır. 

Turunç Ekstresi Nerelerde Kullanılır?

Turunç ekstresi, başta kilo kontrolü gibi amaçlarla kullanılan diyet takviyelerinde yaygın şekilde yer alır. Ayrıca kozmetik ürünler de turunç ekstresini içeren bir diğer önemli kategoridir. Burada hem ürünlerin kokusunu zenginleştirmek hem de ciltle ilgili potansiyel faydaları değerlendirmek söz konusudur. Örneğin bazı formüllerde yağ dengesi ve cildin ferahlaması açısından turunç ekstresi tercih edilir. Geleneksel uygulamalarda ise sindirim sistemine yönelik çaylar ve bitkisel karışımlar içinde kullanılır (4).

Turunç Ekstresi Kilo Verdirir mi?

P-synephrine içeren turunç ekstresi metabolizma ve enerji harcamasını destekleyebilir. Örneğin 10 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, sadece p-synephrine verilen grupta; dinlenme metabolizma hızında yaklaşık 65 kalorilik bir artış saptanmıştır. Bu etkinin flavonoidlerle birlikte kullanıldığında daha da arttığı bildirilmiştir (7).

Ancak bu artışlar genellikle mütevazı düzeyde kalmaktadır. Örneğin, başka bir çalışmada p-synephrine’in 1 saatlik egzersiz sırasında yağ oksidasyonunu artırdığı, ancak toplam enerji harcamasında büyük bir fark yaratmadığı gösterilmiştir. Özetle turunç ekstresi metabolizma hızı ve yağ yakımında rol alabilir, ancak bu etki tek başına belirgin bir kilo kaybına yol açmak için yeterli değildir (8).

Turunç Ekstresi Hangi Formlarda Kullanılır?

Turunç ekstresi; kapsül, toz, çay ve krem formunda piyasada bulunur. Diyet takviyelerinde genellikle synephrine içeriği standartlaştırılmıştır ve genellikle 10–50 mg arasında değişir.

Kozmetik ürünlerde ise tonik, temizleyici ve krem şeklinde uygulanabilir. Ayrıca aromaterapide kullanılan esansiyel yağ olarak da formüle edilir (9).

Turunç Ekstresi Spor Performansını Artırır mı?

P-Synephrine’in akut olarak alındığında egzersiz sırasında yağ yakımını artırdığı gösterilmiştir. Bir saatlik bisiklet egzersizinde yağ oksidasyonunu anlamlı şekilde artırdığı, karbonhidrat kullanımını azalttığı rapor edilmiştir. Ancak doğrudan spor performansını artırıcı etkileri için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır (10).

Turunç Ekstresi Kullanırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Turunç ekstresi kullanmadan önce kişinin sağlık durumu göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle kalp-damar hastalıkları, yüksek tansiyon gibi sorunları olan bireylerde riskli olabilir. Ayrıca çok bileşenli ürünlerin içeriklerinin dikkatlice incelenmesi gerekir. Klinik çalışmalar, 60 gün boyunca günde güvenli kullanım bildirmiştir. Ancak herhangi bir takviye kullanmadan evvel mutlaka bir uzmana danışılmalıdır (11).

Turunç Ekstresi ve Kafein Birlikte Alınabilir mi?

Turunç ekstresi, içerisinde bulunan p-synephrine nedeniyle hafif uyarıcı bir etki gösterebilir. Kafein de uyarıcı bir bileşiktir ve bazı kişilerde kalp ritmi, tansiyon veya sinir sistemi aktivitesini etkileyebilir. İki maddenin bir arada alınması halinde bu etkilerin birleşebileceği, hatta artabileceği göz önünde bulundurulmalıdır (12).

Aşırı kafein tüketen kişiler ya da kalp-damar sağlığı konusunda risk faktörleri bulunan bireylerin bu kombine kullanıma karşı daha temkinli davranması önerilir. Yüksek dozda veya bilinçsiz kullanım, çarpıntı, baş ağrısı veya uyku düzeninde bozukluklar şeklinde yan etkilere yol açabilir. Herhangi bir riskten kaçınmak için ürün etiketi dikkatli şekilde okunmalı ve gerekirse uzman görüşüne başvurulmalıdır (12).

Sıkça Sorulan Sorular

Turunç Ekstresi ile Acı Portakal Ekstresi Aynı Şey midir?

Evet, her ikisi de Citrus aurantium (acı portakal) bitkisinden elde edilen özütlere atıfta bulunur. Farklı kaynaklarda “bitter orange extract,” “Seville orange extract” veya “Turunç ekstresi” olarak adlandırılsa da, temel olarak aynı botanik kökene sahiptir. Bu ekstreler genellikle metabolizma hızını ve enerji harcamasını etkileyebilen p-synephrine bileşiğini içerir (13).

Turunç Ekstresi Uykusuzluğa Neden Olur mu?

Bazı kişilerde hafif bir uyarıcı etkisi olduğu için uykusuzluğa veya uykuya dalmada zorluklara yol açabilir. Citrus aurantium ekstresinde bulunan synephrine, dikkati artırıp metabolizmayı hızlandırabilir. Dolayısıyla uykusu hassas olan bireylerin, özellikle akşam saatlerinde bu tür ürünleri almaktan kaçınmaları veya kullanım öncesi bir sağlık uzmanına danışmaları önerilir (14).

Cilde Doğrudan Uygulamak Güvenli midir?

Doğru şekilde formüle edilmiş kozmetik ürünlerin içinde yer aldığında genellikle güvenlidir. Ancak seyreltilmemiş veya yüksek konsantrasyonlu turunç ekstresi, hassasiyete veya tahrişe neden olabilir. Bu nedenle kullanmadan önce küçük bir cilt bölgesinde yama testi yapmak önerilir. Kızarıklık, kaşıntı veya tahriş gözlemlerseniz kullanımı bırakıp bir dermatoloğa danışın (15).

İlginizi Çekebilir: Maca Ekstresi Nedir, Ne İşe Yarar? Tüm Faydaları