Passiflora Nedir, Ne İşe Yarar? Yan Etkileri Var mı?

Passiflora caerulea, Passifloraceae familyasına ait bir bitki cinsidir ve genellikle çarkıfelek çiçeği veya tutku çiçeği olarak bilinir.

Geleneksel uygulamalarda yüzyıllardır kullanılan bitkisel ürünler, günümüzde farmakolojik araştırmaların da ilgi odağı haline gelmiştir. Bu bitkilerden biri olan Passiflora incarnata (çarkıfelek çiçeği veya Passiflora meyvesi), özellikle anksiyete, uykusuzluk ve sinirsel gerginlik gibi durumlarda destekleyici bir ajan olarak değerlendirilmektedir. Fitoterapi alanında yapılan çeşitli çalışmalar, Passiflora’nın sedatif ve anksiyolitik etkilerinin biyolojik mekanizmalarını aydınlatmaya yönelik bulgular ortaya koymuştur. Bununla birlikte, her bitkisel ürün gibi Passiflora’nın da potansiyel yan etkileri ve dikkat edilmesi gereken kullanım koşulları bulunmaktadır (1). 

Bu yazımızda; passifloranın ne olduğuna, ne işe yaradığına, faydalarına, olası yan etkilerine ve daha fazlasına detaylı olarak bakacağız. 

Passfilora Nedir? 

Passiflora caerulea, Passifloraceae familyasına ait bir bitki cinsidir ve genellikle çarkıfelek çiçeği veya tutku çiçeği olarak bilinir. Türleri arasında Passiflora incarnata tıbbi kullanımı açısından en çok araştırılan bitkidir. Alkaloidler, flavonoidler (vitexin, isovitexin gibi) ve maltol gibi biyoaktif ve antioksidan bileşikler içerir (1).

Passiflora Ne İşe Yarar?

Passiflora çiçeği ve türleri geleneksel olarak anksiyete, uykusuzluk ve sinirsel huzursuzluk gibi durumlarda kullanılmıştır. Klinik araştırmalar, Passiflora incarnata özütlerinin ameliyat öncesi anksiyeteyi motor fonksiyonları etkilemeden azaltabileceğini göstermektedir. Geleneksel olarak uyku desteği ve hafif ruhsal dalgalanmalar için bitkisel formüllere dahil edilmiştir. Ayrıca tarihsel kaynaklarda nöbetler, ağrı ve stres yönetiminde kullanıldığı da bildirilmektedir. (2, 3).

Passiflora Faydaları Neler?

Passiflora sakinleştirici etkileri ve doğal oluşuyla öne çıkar. Passiflora meyvesi faydaları arasında şunlar yer alır: 

• Sedatif Etki – Passiflora özütleri yaygın olarak yatıştırıcı özellikleriyle bilinir ve geleneksel olarak huzursuzluk, sinirlilik ve uykuya dalma güçlüğünde kullanılmıştır (4).

• Uyku Kalitesini İyileştirme – Çift-kör, plasebo kontrollü bir çalışmada Passiflora çayının, hafif uyku sorunları olan sağlıklı yetişkinlerde uyku kalitesini artırdığı gösterilmiştir (5).

• Anksiyolitik (Kaygı Azaltıcı) Etki – Hayvan ve klinik çalışmalarda Passiflora özütlerinin kaygıyı azalttığı, bunun da GABA reseptörleri üzerinden gerçekleşebileceği belirtilmiştir (6).

• Anksiyete ve Uyku Bozukluklarında Destek – Sistematik derlemeler, Passiflora’nın anksiyete, depresyon ve uyku bozukluklarının yönetiminde faydalı olabileceğini ve yan etkilerinin minimal olduğunu göstermektedir (7).

• Antikonvülsan Potansiyel – Hayvan deneylerinde Passiflora özütlerinin nöbet aktivitesini azalttığı ve bunun benzodiazepin ile opioid reseptörleri üzerinden olabileceği gösterilmiştir (8).

• Hafıza ve Stres Desteği – Uzun süreli uygulamanın sıçanlarda mekânsal hafızayı geliştirdiği, stresi azalttığı ve nörotransmitter aktivitesini etkilediği bildirilmiştir (4).

• Analjezik (Ağrı Kesici) Aktivite – Deneysel çalışmalarda Passiflora yaprak özütlerinin hayvan modellerinde ağrı tepkilerini azalttığı ve bunun opioid reseptörleriyle ilişkili olabileceği görülmüştür (9).

• Geleneksel Çoklu Kullanım – Tarihsel olarak Passiflora; uykusuzluk, nöbet, cinsel işlev bozuklukları, öksürük ve hatta kanser için kullanılmıştır, ancak bu alanlarda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır (10).

Passiflora Hangi Formlarda Bulunur?

Passiflora Şurup

Passiflora şurubu, genellikle tatlandırılmış sıvı formda hazırlanır. Çocuklar veya katı formları yutmakta zorlanan kişiler için tercih edilir. Sıvı form, esnek doz ayarlamasına ve hızlı emilime imkân tanır; ancak kapsül veya tablet formlarına kıyasla raf ömrü daha kısadır.

Passiflora Hap (tablet)

Passiflora tabletleri, ağızdan alınmak üzere hazırlanmış sıkıştırılmış katı formdur. Sabit miktarda bitki özütü içererek doz kontrolünü kolaylaştırır. Düzenli kullanım için pratiktir ve sıvı formlara göre daha uzun raf ömrüne sahiptir.

Passiflora Çayı

Passiflora bitki çayı, bitkinin kurutulmuş toprak üstü kısımlarının (yaprak, sap ve çiçek) sıcak suda demlenmesiyle hazırlanır. En geleneksel formdur ve passiflora çayı faydaları olarak, bitkinin bileşiklerini daha hafif yoğunlukta sunması ve genellikle rahatlatıcı bir içecek olarak tüketilmesi yer alır.

Passiflora Kapsül

Passiflora kapsülleri, toz haline getirilmiş bitki materyali veya standartlaştırılmış özütün jelatin ya da bitkisel kapsül içerisine doldurulmasıyla hazırlanır. Passiflora kapsül kullananların daha kolay yutma imkanı sağladığını söylediği bilinir. Çaylara kıyasla daha kesin dozaj imkânı sağlar.

Passiflora Ekstresi

Passiflora ekstraktı, genellikle su veya alkol gibi çözücüler kullanılarak elde edilen yoğunlaştırılmış bir hazırlıktır. Standartlaştırılabilmesi sayesinde aktif bileşiklerin tutarlı seviyelerde bulunması sağlanır. Araştırmalarda, takviyelerde veya bitkisel formülasyonların bileşeni olarak yaygın şekilde kullanılır.

Passiflora Yan Etkileri Var mı?

Passiflora meyvesi zararları ve passiflora hap yan etkilerini araştıran hayvan ve insan çalışmalarında Passiflora özütlerinin genellikle iyi tolere edildiği görülse de bazı yan etkiler rapor edilmiştir. Bunlar arasında hafif uyku hali, baş dönmesi veya gastrointestinal rahatsızlık yer alabilir. Yüksek dozlarda yapılan hayvan çalışmalarında belirgin sedatif ve motor etkiler gözlemlenmiştir. Bu nedenle, aşırı sedasyon veya diğer merkezi sinir sistemi ilaçlarıyla etkileşimleri önlemek için kontrollü kullanım önerilir. (1).

Passiflora Nasıl Kullanılır?

Passiflora genellikle ekstrakt, çay, tentür veya kapsül gibi formları ile öne çıkar. Bitkinin toprak üstü kısımlarından elde edilen sulu ve hidroalkolik özütleri, sedatif ve anksiyolitik etkiler için incelenmiştir. Ayrıca, St. John’s Wort (Sarı Kantaron) gibi bitkilerle birlikte farklı formülasyonlarda yer alır. Geleneksel kullanımda kurutulmuş yaprak ve çiçekleri çay olarak demlenmiştir. Günümüzde standartlaştırılmış özütleri klinik çalışmalarda da kullanılmaktadır. passiflora şurup kullanımı da yaygındır. Passiflora kullananların passiflora kullanım şekli ihtiyaca ve tercihe göre değişmektedir (2, 4).

Passiflora Ne Zaman Etki Eder?

Passiflora’nın etkisinin başlaması kullanılan Passiflora dozu ve formu önemlidir. Hayvan çalışmalarında oral özüt uygulamasından sonra sedatif etkilerin 20–30 dakika içinde başladığı bildirilmiştir. Klinik araştırmalarda ise ameliyat öncesi verilen özütlerin 30–60 dakika içinde kaygıyı azalttığı gösterilmiştir. Deneysel uyku çalışmalarında da birkaç saat içinde yavaş dalga uykusunu artırdığı gözlemlenmiştir (3).

Passiflora Uyku Yapar mı?

Passiflora etkileri üzerinde yapılan çeşitli çalışmalar Passiflora incarnata’nın sedatif etkiler gösterebileceğini ortaya koymuştur. Kemirgenlerde yapılan deneylerde özütlerin toplam uyku süresini artırdığı ve uyanıklık süresini azalttığı, özellikle yavaş dalga uykusunu (SWS) desteklediği bulunmuştur. İnsanlarda yapılan bir çalışmada ise, Passiflora çayı tüketenlerde uyku kalitesinin plaseboya göre daha iyi değerlendirildiği rapor edilmiştir. Başka bir hayvan araştırması da tekrarlayan oral uygulamanın uyku üzerinde belirgin etkiler gösterdiğini, metabolik yan etkilerin ise görülmediğini doğrulamıştır. Bu sonuçlar, Passiflora’nın hem deneysel hem de klinik ortamda uyku düzenini etkileyebildiğini göstermektedir.  (4, 11).

Passiflora Kilo Aldırır mı?

Araştırmalar passiflora kullanımının kilo aldırdığını değil, tam tersine kilo artışını azalttığını göstermektedir. Farelerde yapılan bir çalışmada, yüksek doz Passiflora alata özütü gıda tüketimini ve kilo alımını azaltmıştır. Benzer şekilde, Passiflora ligularis’ten elde edilen polifenol özütleri aşırı kilolu sıçanlarda kilo artışını ve inflamasyonu azaltmıştır. Ayrıca Passiflora incarnata özütlerinin obez farelerde yağlı karaciğer ve kilo artışını azalttığı bildirilmiştir. Genel olarak hayvan deneyleri, Passiflora’nın kilo artışını azaltabileceğini göstermektedir (12).

Passiflora Çayını Kimler Kullanamaz?

Passiflora genellikle iyi tolere edilse de bazı gruplarda dikkatli olunması gerekir. Klinik derlemeler, alkol veya sedatif ilaçlarla birlikte alındığında etkileri artırabileceğini ve bu nedenle dikkat gerektiren aktiviteler öncesinde kullanılmaması gerektiğini belirtmektedir. Gebe ve emziren kadınlarda güvenlik verileri yetersiz olduğu için önerilmez. Ayrıca bazı hayvan çalışmalarında yüksek dozların karaciğerde hafif değişimlere neden olduğu görülmüştür, bu nedenle karaciğer rahatsızlığı olan kişiler dikkatli olmalıdır. Çocuklar ve merkezi sinir sistemi üzerinde etkili ilaç kullanan kişilerde de tıbbi gözetim olmadan kullanılmaması önerilir. (2, 7).

SIK SORULAN SORULAR

Passiflora İştah Açar mı?

ADHD (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) üzerine yapılan çalışmalarda Passiflora’nın, standart ilaçlar gibi iştahı azaltmadığı görülmüştür; ancak iştahı artırdığına dair bir kanıt yoktur (13).

Passiflora Şurup Aç Karna İçilir mi?

Passiflora takviye edici gıda hafif mide rahatsızlıklarını önlemek için genellikle yemeklerle birlikte alınır (14).

Passiflora Anksiyeteye İyi Gelir mi?

Çok sayıda araştırma, Passiflora’nın insanlarda kaygı semptomlarını azaltabileceğini ve yan etkisi olmadan iyilik halini artırabileceğini göstermektedir (14).

Passiflora ve Kedi Otu Arasındaki Fark Nedir?

Passiflora daha çok insanlarda kaygı, uyku ve bağırsak sorunları için araştırılırken; kedi nanesi (Nepeta cataria) hafif yatıştırıcı etkileriyle ve kedilerdeki davranışsal etkileriyle bilinir. Ayrıca farklı bitki familyalarına aittirler (15).

Passiflora Alerji Yapar mı?

Çoğu çalışmada iyi tolere edildiği bildirilmiştir ve alerjik reaksiyonlar yaygın değildir, ancak bireysel hassasiyet göz ardı edilemez (15).

Passiflora Antidepresan mıdır?

Hayvan çalışmalarında, flavonoidler ve nörotransmitterler üzerindeki etkiler yoluyla antidepresan benzeri etkiler gözlenmiştir; ancak insan verileri sınırlıdır (1).

Passiflora Her Gün İçilir mi?

Klinik çalışmalarda Passiflora özütleri haftalar hatta aylar boyunca günlük olarak kullanılmış ve ciddi yan etki rapor edilmemiştir; bu da tıbbi gözetim altında günlük kullanımının mümkün olabileceğini gösterir (1).

Passiflora Kilo Verdirir mi?

Hayvan çalışmalarında Passiflora’nın kilo alımını azalttığı ve metabolik sağlığı iyileştirdiği görülmüştür; ancak insanlar üzerindeki etkiler henüz kanıtlanmamıştır (12).

Passiflora Bağırsaklara İyi Gelir mi?

Kaygısı olan irritabl bağırsak sendromu (IBS) hastalarında, Passiflora tedavisi dışkı kalitesini iyileştirmiş ve karın ağrısını azaltmıştır (1).

Passiflora Mideye Dokunur mu?

Genel olarak gastrointestinal sistemde iyi tolere edilir ve bazı çalışmalarda işlevsel bağırsak sorunlarında semptomların iyileştiği rapor edilmiştir (1).