Melisa Ekstresi Nedir, Ne İşe Yarar? Faydaları ve Zararları

Bitkisel takviyeler son yıllarda sağlık ve yaşam kalitesini desteklemek amacıyla daha fazla ilgi görmeye başladı. Bu ürünler arasında geleneksel kullanımı oldukça eskiye dayanan melisa ekstresi de yer alıyor. Melisa ekstraktı olarak da bilinen melisa ekstresi (Melissa officinalis), özellikle yatıştırıcı etkileriyle bilinirken, günümüzde çeşitli formüllerde gıda takviyesi olarak da sunuluyor. Peki, melisa ekstresi nedir, nasıl kullanılır, faydaları ve zararları nelerdir?

Bu yazımızda tüm bu merak edilenleri yanıtlıyor, ayrıca melisa ekstresinin kilo vermeye yardımcı olup olmadığını da ele alıyoruz. 

Melisa Ekstresi Nedir?

Melisa ekstresi, Melissa officinalis bitkisinin yapraklarından elde edilen bitkisel özdür. Nane ailesine (Lamiaceae) ait olan bu bitki, limon benzeri kokusuyla tanınır ve genellikle “limon otu” veya “lemon balm” olarak adlandırılır. Ekstrakt, rosmarinik asit, flavonoidler ve uçucu yağlar gibi çeşitli biyoaktif bileşenler içerir ve bu içerikler suda çözünebilen ya da alkolle çıkarılabilen formüllerle elde edilebilir. Melisa ekstresinin yaygın formları arasında yer alan melisa yaprağı ekstresi ve melisa otu ekstresi, hem geleneksel hem de modern bitkisel ürünlerde kullanılan standartlaştırılmış formlardır (1).

Melisa Ekstresi Ne İşe Yarar?

Melisa ekstresi (Melissa officinalis), sinir sistemi üzerinde yatıştırıcı etkileriyle bilinen bitkisel bir takviyedir. Yapılan bilimsel araştırmalar, melisa ekstresinin özellikle anksiyete, stres ve uyku problemleri gibi durumların hafifletilmesinde etkili olabileceğini göstermektedir. Örneğin, yapılan bir çalışmada melisa ekstresi alan bireylerin daha sakin hissettiği ve hafıza performanslarının iyileştiği bildirilmiştir (2). Uyku üzerine yapılan başka bir araştırmada ise melisa ekstresinin uyku kalitesini artırdığı ve uykusuzluk belirtilerini hafiflettiği gözlemlenmiştir (3). Ayrıca, depresyon, anksiyete ve stres düzeylerini azaltmada da etkili olduğu gösterilmiştir (4). 

Melisa Ekstresi Faydaları Neler?

Melisa ekstresi faydaları arasında anksiyete ve stresi azaltma, uyku kalitesini artırma, zihinsel perfomansı ve hafızayı destekleme, antioksidan etki gösterme ve sindirim sistemine destek bulunur. 

Tüm bu faydaları daha detaylı bir şekilde ele alacak olursak: 

• Anksiyete ve Stresi Azaltır: Melisa ekstresi, anksiyete ve stres belirtilerini önemli ölçüde azaltabilir. Yapılan çalışmalar, düzenli kullanımın duygu durum üzerinde yatıştırıcı etkiler sağladığını göstermektedir (4).
  

• Uyku Kalitesini Artırır: Uykusuzluk çeken bireylerde, melisa ekstresi uykuya dalmayı kolaylaştırabilir ve genel uyku kalitesini artırabilir (3).
  

• Zihinsel Performansı ve Hafızayı Destekler: Yüksek dozda melisa ekstresi alımı, hafıza ve dikkat gibi bilişsel işlevlerin iyileştirilmesine yardımcı olabilir (2).
  

• Antioksidan Etki Gösterir: Melisa ekstresi, içerdiği fenolik bileşikler sayesinde oksidatif stresi azaltarak hücreleri serbest radikal hasarına karşı koruyabilir (1).
  

• Sindirim Sistemine Yardımcı Olabilir: Geleneksel kullanımıyla uyumlu olarak, melisa ekstresi hazımsızlık, şişkinlik ve gaz gibi sindirim sorunlarının giderilmesinde rahatlatıcı etki sağlayabilir (1).

Melisa Ekstresi Nasıl Kullanılır?

Melisa ekstresi kullananlar, bu bileşeni genellikle sıvı damla, kapsül, tablet veya çay formunda kullanmayı tercih ederler. Hangi formda kullanılırsa kullanılsın, önerilen doz üretici firmanın talimatlarına veya sağlık uzmanının önerilerine göre ayarlanmalıdır. Örneğin, sıvı formdaki ekstre genellikle suya damlatılarak içilirken, kapsül ya da tabletler doğrudan su ile alınabilir. Ancak düzenli kullanım öncesinde özellikle kronik hastalığı olan bireylerin veya ilaç kullananların doktoruna danışması önemlidir.

Melisa Ekstresi Zararları Var mı?

Melisa ekstresi genel olarak güvenli kabul edilmekle birlikte, aşırı dozda veya yanlış kullanım durumlarında bazı hafif (minör) yan etkilere neden olabilir. En yaygın görülen melisa ekstresi yan etkiler arasında baş dönmesi, mide bulantısı, karın krampları ve uyku hali yer alır (1). Ayrıca, melisa ekstresi güçlü bir yatıştırıcı etkiye sahip olduğundan yüksek dozlarda alındığında aşırı sakinlik, halsizlik ya da konsantrasyon bozukluğu gibi etkiler görülebilir (2).

Melisa Ekstresi Sakinleştirir mi?

Evet, melisa ekstresi sakinleştirici (sedatif) etkileriyle bilinir ve bu etkisi bilimsel çalışmalarla da desteklenmiştir. Özellikle sinir sistemi üzerinde yatıştırıcı bir etkiye sahip olan melisa, anksiyete, stres ve huzursuzluk gibi durumların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Yapılan bir çalışmada, melisa ekstresi alan bireylerde “sakinlik” düzeyinde anlamlı artış gözlemlenmiş ve bu etkinin dozla ilişkili olduğu raporlanmıştır (2).

Yakın tarihli bir klinik araştırmada, melisa ekstresi içeren özel bir formülasyon (Relissa™) kullanan bireylerde 3 haftalık düzenli kullanım sonucunda depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı düşüşler, aynı zamanda ruh hali ve yaşam kalitesinde belirgin iyileşmeler bildirilmiştir. Bu çalışmada ayrıca uyku kalitesinin de olumlu yönde etkilendiği gözlemlenmiştir (4).

Melisa ekstresi gibi uyumanıza ve gün içinde daha sakin kalmanıza yardımcı olma potansiyeline sahip 5 takviye edici gıdaya buradan ulaşabilirsiniz. 

Melisa Ekstresi Kilo Verdirir mi?

Melisa ekstresi bazı hayvan ve insan çalışmaları temelinde kilo kontrolünde potansiyel etkiler gösterebilir, ancak bu konuda eldeki veriler sınırlıdır. Özellikle “ALS-L1023” adlı melisa ekstresiyle yapılan bir deneysel çalışmada, obezite eğilimli farelerde kilo artışının azaldığı, glukoz seviyelerinin düştüğü ve karaciğer ile kaslardaki yağ birikiminin azaldığı gözlemlenmiştir (5). Benzer şekilde, başka bir çalışmada melisa ekstresinin visceral yağlanmayı ve insülin direncini azaltabileceği gösterilmiştir (6).

Ancak bu çalışmaların çoğu hayvanlar üzerinde yapılmıştır ve insanlarda kilo kaybı üzerine doğrudan, geniş kapsamlı klinik çalışmalar henüz sınırlıdır. Bu nedenle melisa ekstresi, kilo vermeye doğrudan bir çözüm olarak değil; metabolizma, kan şekeri ve yağlanma gibi dolaylı faktörleri iyileştirici destek olarak değerlendirilebilir.

Melisa Ekstresi Bağımlılık Yapar mı?

Melisa ekstresi güvenli kabul edilse de bazı sınırlı bulgular uzun süreli ve yüksek dozda kullanımının bağımlılık riski taşıyabileceğini düşündürmektedir.

2015 yılında yayımlanan bir çalışmada, uzun süreli melisa ekstresi kullanan bir bireyde bırakma sonrası huzursuzluk, titreme, dikkat dağınıklığı ve terleme gibi yoksunluk belirtileri gözlemlenmiştir. Bu bulgular, melisa ekstresinin bazı bireylerde alışkanlık oluşturabileceğini ve kesildiğinde yoksunluk semptomlarına yol açabileceğini göstermektedir (7).

Ayrıca, 2019 tarihli bir inceleme çalışmasında da, melisa ekstresinin sedatif etkilerinden dolayı uzun süreli kullanımının potansiyel bağımlılık ve yoksunluk sendromuna neden olabileceği ifade edilmiştir (8).

Bununla birlikte, bu bulgular vaka düzeyindedir ve yaygın klinik çalışmalarda bağımlılık riskine dair güçlü bir kanıt bulunmamaktadır. Yine de, melisa ekstresinin uzun süreli ya da yüksek dozda kullanımında dikkatli olunmalı ve özellikle diğer sedatif ilaçlarla birlikte kullanıldığında sağlık profesyoneline danışılmalıdır.

Melisa Çayı ile Melisa Ekstresi Arasında Fark Var mı?

Melisa ekstresi ve melisa çayı, aynı bitkiden elde edilseler de kullanım şekilleri, içerik yoğunlukları ve hazırlanış yöntemleri bakımından farklıdır (9). Melisa çayı, kurutulmuş melisa yapraklarının sıcak suyla demlenmesiyle hazırlanır ve genellikle daha hafif, günlük tüketime uygun bir formdur. Aromatik yapısı ön plandadır ve etkisi yavaş ve yumuşaktır (10).

Melisa ekstresi ise bitkinin özünün daha yoğun biçimde elde edildiği sıvı, kapsül veya tablet formunda bir takviyedir. Genellikle belirli bir doz üzerinden kullanılır ve çaya göre daha yüksek oranda etken madde içerebilir. Bu nedenle etkisi daha hızlı ve belirgin olabilir. Ekstraktlar genellikle kısa sürede etki arayan ya da doz kontrolü isteyen kullanıcılar için tercih edilirken, çay formu daha rahatlatıcı bir içecek olarak gündelik hayatta yer bulur (11).