En iyi protein tozu seçimi, kişinin hedeflerine göre farklılık göstermektedir. Dolayısı ile bir kişi için iyi olan seçenek diğer bir kişi için iyi olmayabilir. Bu nedenle kadınlar için protein tozu seçimi yapılırken de hedefler göz önünde bulundurulmalıdır.
Protein tozu seçimi yapılırken aşağıdaki maddelere dikkat edilebilir:
Aslında hiçbir ürünün tek başına kilo verdirmesi mümkün değildir. Kilo verebilmek için öncelikle antrenman, beslenme ve uyku düzenine dikkat edilmelidir. Şekerler, glisemik indeksi yüksek karbonhidratlar ve sağlıksız yağlar çok yüksek kaloriye sahiptirler ve vücut tarafından depolanmaya müsaittirler. Ancak diyetinizde, karbonhidrat ve şeker oranı az, protein oranı yüksek gıdalar bulundurduğunuzda uzun süre tok kalabilir, açlık hissi ile daha rahat baş edebilirsiniz. Bu besinlere örnek vermek gerekirse:
Bu işlenmemiş yiyecekler yüksek miktarda lif, bol mikro besin ve bol protein sağlayarak uzun süre tok tutabilirler. Bunun yanında, yüksek kalorili atıştırmalıklar yerine yüksek protein içeren ve diğer makro-mikro besinler ile geliştirilen protein tozlarının ya da protein barların kullanımı da kilo verme sürecine destek olabilir.
Protein tozu seçerken kendi kriterlerinizi iyi belirlemelisiniz. İlave besinlerden hangilerini istediğinizi, protein miktarını, fiyatını, aromasını, bitkisel kaynaktan olup olmamasını ve diğer kriterleri düşünerek size en uygun protein tozunu bulabilirsiniz.
Whey proteini (peynir altı suyu proteini), peynir üretimi sırasında açığa çıkan bir yan üründür. Yapılan birçok araştırma sonucunda eskiden atık ürün olarak ayrılan peynir altı sularının yüksek oranda protein ve amino asit içerdiği; özellikle lösin açısından oldukça zengin olduğu tespit edilmiştir (1). Lösin, protein sentezinin başlamasında rol oynayan önemli bir amino asittir (2). Bu araştırmalar sonucunda spor dünyası whey proteininden faydalanılabileceğini keşfetti.
Whey proteinleri istenildiği zaman tüketilebilir ancak hızlı emildiği için özellikle antrenman sonrası kullanımı etkilidir (3). Lösinle birlikte gelecek amino asit yoğunluğu, kas gelişimini daha hızlı bir şekilde tetikleyebilir (4). Ancak, whey protein laktoz içerdiğinden dolayı laktoz intoleransına sahip kişilere önerilmemektedir.
Kazein proteini, whey proteine göre daha uzun sürede sindirilir. Bu sayede kanda amino asit salınımı daha uzun sürer. Uzmanlar antrenman sonrası hızlı emilim için whey proteininin kazein proteinine tercih edilebileceğini dile getirmektedir (5). Ancak, uzun ve yavaş salınımlı protein tozlarının, uzun vadede kas gelişimi için daha etkili olduğunu belirten araştırmalar da vardır (6). Kazein proteinlerinin gece yatmadan önce kullanımı, kas onarımını desteklemek için iyi bir tercih olabilir.
Yumurta, biyolojik değerleri yüksek mükemmel bir protein kaynağıdır. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalara göre yumurta proteininin kas gelişimi üzerine etkisi whey proteinin oluşturduğu etkiyle aynıdır (7). Yumurta proteini, kazein proteininden daha uzun sürede sindirilir. Yumurta proteininden üretilen protein tozları, yumurta beyazından gelen eser miktarda tat, kıvam veren karbonhidrat ve yağ içerir. Bu sebeplerle yumurta proteini çok yönlü bir proteindir.
Soya proteinleri özellikle kadın tüketiciler tarafından ilgi görmektedir. Bazı araştırmalara göre düzenli soya proteini kullanımı, izoflavon adı verilen östrojen benzeri moleküller içerir ve östrojenik aktiviteyi tetikleyebilir. Kadınlarla ilgili araştırmalarda ise soya proteinin hormonlar üzerinde negatif bir etkisi gözlemlenmemiştir.
Pirinç ve bezelye kaynaklı bitkisel protein tozları da bulunmaktadır. Pirinç proteininin %80 oranlarında sığır etine eşit biyolojik değere sahip olduğu düşünülmektedir. Bezelye proteini de yüksek lösin içeriği ve biyolojik değerleri ile kaliteli bir protein kaynağıdır. Bezelye ve pirinç proteinin birlikte kullanılması whey proteine benzer bir amino asit profilinin oluşturulmasını sağlar. Bu sebeple bezelye ve pirinç kaynaklı vegan protein tozları iyi bir seçenek olabilir.
Sıklıkla tercih edilen bu protein tozu çeşitlerinin tek başına kilo verdirme ya da kas geliştirme gibi bir etki yaratmayacağı bilinmelidir. Tüm gıda takviyelerinde olduğu gibi protein tozları da vücutta kullanılabildiği sürece fayda sağlayabilmektedir. Bunun için ise beslenme, antrenman ve uyku düzenine ayrı ayrı gereken önem gösterilmelidir.
Gözde Doğan
Sporcu ve Diyetisyen