Antioksidan Ne İşe Yarar, Faydaları Nelerdir?

Antioksidan Nedir?

Antioksidan, vücudun çevresel ve diğer basınçlara reaksiyon olarak ürettiği dengesiz moleküller ve serbest radikallerin neden olduğu hücrelerin zarar görme durumunu önleyen veya yavaşlatan maddedir.

Serbest Radikal Nedir?

Serbest radikaller, hücrelerdeki diğer moleküller (DNA gibi) ile reaksiyona girip onlara zarar verebilen dengesiz, elektrik yüklü moleküllerdir. Bununla birlikte, zarar verdikleri moleküllerin serbest radikallere dönüştüğü zincir reaksiyonlara da neden olabilirler.

Antioksidanlar ve Serbest Radikallerin Önemi

Metabolizma işlemi sırasında serbest radikaller sürekli olarak oluşmaktadır. Bu serbest radikaller, antioksidanlar olmadan vücudu çok hızlı bir şekilde tahrip edebilirler. Bununla birlikte, serbest radikallerin hayatta kalmak için gerekli olan önemli işlevlere de hizmet ettiği bilinmelidir. Örneğin, vücudun bağışıklık hücreleri insanları enfekte etmeye çalışan bakterileri öldürmek için serbest radikalleri kullanmaktadır.

Vücutta doğru miktarda serbest radikale ve doğru miktarda antioksidana ihtiyaç vardır. Bu denge bozulduğunda işler ters gitmeye başlayabilir.

Vücuttaki serbest radikal (pro-oksidanlar) miktarı antioksidanların miktarından fazla ise bu, “oksidatif stres” denilen bir duruma neden olabilir. Oksidatif stres sırasında vücuttaki önemli moleküller ciddi şekilde hasar görebilir, hatta bazen bu durum hücre ölümüne bile neden olabilir.

Birkaç stres faktörü ve yaşam tarzı alışkanlığının aşırı serbest radikal oluşumunu ve oksidatif stresi teşvik ettiği bilinmektedir. Bunlar aşağıdakiler gibidir:

• Hava kirliliği
• Sigara ve alkol tüketimi
• Toksinler
• Yüksek kan şekeri seviyeleri
• Yüksek miktarda çoklu doymamış yağ asidi tüketmek
• Radyasyon ve aşırı güneş
• Bakteri, mantar veya virüs enfeksiyonları
• Aşırı demir, magnezyum, bakır veya çinko alımı
• Vücutta çok az veya çok fazla oksijen bulunması
• Doku hasarına neden olan yoğun ve uzun süreli egzersiz
• C ve E vitaminleri gibi antioksidanların aşırı alımı
• Antioksidan eksikliği

Antioksidan Türleri Nelerdir?

Gıdalarda çok fazla çeşitlerde antioksidanlar bulunmaktadır. Bunlar, suda ve yağda çözünen antioksidanlar olmak üzere genel olarak iki gruba ayrılabilir.

Suda çözünür antioksidanlar, eylemlerini hücrelerin içindeki ve dışındaki sıvıda gerçekleştirirken, yağda çözünen antioksidanlar esas olarak hücre zarlarında hareket etmektedir.

Doğada var olan birkaç önemli diyet antioksidan listesi aşağıdaki gibidir:

• C vitamini: Suda çözülebilen en önemli antioksidanlardan biri ve temel bir besin maddesidir.
• E vitamini: Hücre zarlarının oksidatif hasara karşı korunmasında kritik bir rol oynayan yağda çözünen ana antioksidandır.
• Flavonoidler: Bitkisel besinlerde çok fazla sayıda bulunan antioksidanlardır. Sağlığa pek çok olumlu etkisi bulunmaktadır (1).

Antioksidan Nelerde Bulunur?

En iyi antioksidan kaynakları bitki bazlı gıdalar, özellikle de meyve ve sebzelerdir.

Bazı spesifik antioksidanları elde etmek için, beslenme düzenine mutlaka dahil edilmesi gereken bileşenler şu şekildedir:

• A vitamini: Süt ürünleri, yumurta ve karaciğer
• C vitamini: Meyve ve sebzelerin çoğu (özellikle çilek, kiraz gibi meyveler ve turunçgiller)
• E vitamini: Kuruyemiş ve tohumlar, ayçiçeği ve diğer bitkisel yağlar ile yeşil yapraklı sebzeler
• Beta-karoten: Havuç, bezelye, ıspanak ve mango gibi parlak renkli meyve ve sebzeler
• Likopen: Domates, karpuz gibi pembe-kırmızı meyve ve sebzeler
• Lutein: Yeşil, yapraklı sebzeler, mısır, papaya ve turunçgiller
• Selenyum: Pirinç, mısır, buğday ve diğer tam tahılların yanı sıra fındık, yumurta, peynir ve baklagiller

Antioksidan içeren yiyecekler ise aşağıdakiler gibidir:

• Baklagiller
• Yeşil ve siyah çay
• Kırmızı üzüm
• Bitter çikolata
• Nar
• Yaban mersini
• Elma
• Brokoli
• Ispanak
• Patlıcan

Zengin, canlı renklere sahip olan yiyecekler genellikle, en fazla antioksidan içeren besinler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Antioksidan Takviyeleri Kullanılmalı mı?

Optimal sağlık için diyet antioksidan alımı elzemdir. Ancak izole antioksidanların aşırı alımının toksik etkileri olabilir (2). Bu nedenle, yüksek doz antioksidan takviyesinden kaçınılmalıdır.

Çalışmalar, gıdaların oksidatif hasarı takviyelerden daha fazla azalttığını göstermektedir (3). Bu nedenle antioksidanların yeterli alımını sağlamak için en iyi yol, diğer sağlıklı beslenme alışkanlıkları ile birlikte çeşitli meyve ve sebzeler bakımından zengin bir diyet uygulamaktır (4). Bununla birlikte, multivitamin tabletlerinde olduğu gibi düşük dozda bir takviye, bazı besin maddelerinin eksikliğine karşı faydalı olabilir.

Sonuç olarak, doğru miktarda antioksidan alımını sağlamanın en iyi yolu, öncelikle bol miktarda sağlıklı meyve ve sebzeleri içeren bir beslenme planı uygulamaktır.

Not: Herhangi bir sağlık sorununuz var ise gıda takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.