Antioksidan Nedir? Antioksidan Besinler Hangileridir?

Antioksidan Nedir?

Antioksidan terimi, diğer molekülleri oksidasyon adı verilen kimyasal bir süreçten koruyan çok çeşitli molekülleri (kimyasal bağlarla birbirine bağlanan atomları) kapsar. Oksidasyon, birçok vücut işleminden sorumlu olan DNA ve proteinler de dahil olmak üzere hücrelerimizdeki hayati moleküllere zarar verebilir. Hücrelerin düzgün çalışması için DNA gibi moleküller gereklidir. Bu moleküllerde çok fazla hasar varsa, hücre arızalanabilir veya ölebilir. Antioksidanlar bu nedenle önemlidir. Antioksidanlar bu hasarı önleyebilir veya azaltabilir. Vücutta kontrolsüz oksidasyon tipik olarak serbest radikaller olarak bilinen yüksek derecede reaktif moleküllerden kaynaklanır.

Antioksidan özellikleri bulunan deve dikeninin ne olduğunu öğrenmek için “Deve Dikeni Nedir?” yazısını mutlaka okuyun.

Oksidasyon Nedir?

Oksidasyon, elektronların bir molekülden diğerine aktarıldığı ortak bir kimyasal reaksiyondur. Elektronlar, hemen hemen her şeyi oluşturan atom altı (atomdan daha küçük) parçacıklardan biridir. Elektronlar bir oksidasyon reaksiyonu sırasında hareket ettikçe, bağlar kırılabilir ve moleküllerin yapısı değişebilir.

Tüm oksidasyon reaksiyonları kötü değildir. Oksidasyon yaşam için gerekli ve birçok önemli sürece de dahildir. Hücresel solunumda glikoz (gıdalardan alınan şeker), oksijenle oksitlenir, vücudu beslemek için karbondioksit, su ve enerji üretir.

İstenmeyen oksidasyon reaksiyonlarına örnek olarak ise, metallerin paslanması ve gıda bozulması verilebilir.

Serbest Radikaller Nedir?

Serbest radikaller, bir veya daha fazla eşleşmemiş elektronu olan basit moleküllerdir. Elektronlar çift olmayı severler, dolayısıyla eşleşmemiş elektronlar kararsız ve yüksek derecede reaktif moleküller ile sonuçlanabilir. Kararlı hale gelmek için, serbest radikalin başka bir molekülden bir elektron alması (veya bir tanesini vermesi) gerekir. Bir molekül bir elektronu kaybettiğinde, bu molekül oksitlenir ve molekülün kendisi bir serbest radikal haline gelir. Bu yeni serbest radikal, bir zincir reaksiyonu başlatarak başka bir molekülden bir elektron alabilir. Bu süreç moleküllerin yapısını kalıcı olarak değiştirerek geri dönüşümsüz hasara neden olur.

Fakat bir antioksidan varsa, bir elektronu serbest radikale bağlayabilir, stabilize edebilir ve zincir reaksiyonunu durdurabilir. Antioksidan kendini kurban eder ve diğer molekül yerine oksitlenerek serbest radikal haline gelir. Ancak çoğu molekülün aksine antioksidan, eşleşmemiş elektronu stabilize edebilir ve yüksek oranda reaktif olmaz. Bu işlem antioksidanı etkisiz hale getirir.

Serbest radikaller vücut tarafından doğal olarak üretilir. Ancak stres, kötü beslenme, kirlilik, sigara ve alkol gibi yaşam tarzı faktörleri ile artabilir. Vücut bazı serbest radikalleri idare edebilir, ancak çok fazla oluştuğunda vücudun normal savunmasını alt edebilir.

Antioksidan Besinler Hangileridir?

• Bitter Çikolata

Bitter çikolata lezzetli, besleyici ve en iyi antioksidan kaynaklarından biridir. Genel olarak, kakao içeriği ne kadar yüksek olursa, çikolatanın içerdiği antioksidanlar da o kadar fazladır. Bazı araştırmalarda bitter çikolatanın kandaki HDL (iyi) kolesterol seviyelerini yükseltebildiği ve LDL (kötü) kolesterolün oksidatif etkiye maruz kalmasını engelleyebildiği gözlemlenmiştir. LDL kolesterolün oksidatif etkiye maruz kalması kalp sağlığı açısından tehlikelidir. (1)

• Ceviz

Ceviz mineraller, sağlıklı yağlar ve antioksidanlar açısından zengin olan popüler bir besindir. Ayrıca kan antioksidan seviyelerini yükseltmeye ve kötü kolesterolü düşürmeye yardımcı olabilir.

• Yaban Mersini

Yaban mersini en iyi antioksidan kaynakları arasındadır. Kalp hastalığı riskini azaltmaya ve yaşla birlikte oluşan beyin fonksiyonlarındaki azalmayı geciktirmeye yardımcı olabilecek antosiyaninler ve diğer antioksidanlar açısından zengindirler.

• Çilek

Çilek antioksidan özellikleri ile tıpkı bitter çikolata gibi kolesterol değerleri üzerinde olumlu etkiye sahiptir. HDL kolesterolü arttırarak LDL kolesterolü azaltabileceği gözlemlenmiştir. (2)

• Enginar

Antioksidan içeren besinler ele alındığında enginar, klorojenik asit de dahil olmak üzere en yüksek düzeyde antioksidan seviyesine sahip sebzelerdendir. 

• Ahududu

Ahududu besleyici, lezzetli ve antioksidanlarla doludur. Antosiyaninler açısından zengindirler ve vücutta anti-enflamatuar etkileri vardır.

• Lahana

Lahana, antioksidanlar açısından yüksek olmasına rağmen, kırmızı lahana iki kat daha fazla antioksidan içerebilir.

• Fasulye

Fasulye, antioksidan alımını artırmanın ucuz bir yoludur. 

• Pancar

Pancar önemli bir lif, potasyum, demir, folat ve antioksidan kaynağıdır. En güçlü antioksidan türlerinden olan ve etkileyici sağlık yararları ile ilişkilendirilmiş betalainler denilen bir grup antioksidan içerir.

• Ispanak

Ispanak antioksidan seviyesi yüksek besinlerden biridir. Aynı zamanda gözleri serbest radikallerden koruyan en iyi lutein ve zeaksantin kaynaklarından biridir.

Sıkça Sorulan Sorular

En Güçlü Antioksidan Nedir?

En güçlü antioksidan vücutta doğal olarak üretilen glutatyondur. 

Antioksidan Vitaminler Nelerdir?

Antioksidan vitaminler, E vitamini ve C vitaminidir. 

Antioksidan Mineraller Nelerdir?

Antioksidan mineraller; çinko, bakır, selenyum ve manganezdir.