Akgünlük Ekstresi Nedir, Ne İşe Yarar? Faydaları ve Zararları

Doğanın sunduğu geleneksel çözümler, günümüzde modern araştırmalarla daha fazla ilgi görmeye başladı. Özellikle bitki reçinelerinden elde edilen özütler, içerik açısından zengin yapılarıyla dikkat çekiyor. Bu doğal bileşenlerden biri olan akgünlük ekstresi, kökeni yüzyıllar öncesine dayanan bir geçmişe sahip. Reçine formunun ötesine geçerek farklı formlarda kullanılabilir hale gelen bu bitkisel öz, son yıllarda çeşitli takviyelerde yer buluyor. 

Bu yazımızda akgünlük ekstresinin ne olduğu, ne işe yaradığı ve nasıl kullanıldığının yanı sıra faydalarının neler olduğu, reçine ekstresi ile farkları, potansiyel zararları, 

Peki, akgünlük ekstresi nedir, hangi formlarda bulunur ve nasıl kullanılır? Bu yazıda, akgünlük ekstresiyle ilgili merak edilen tüm temel bilgileri bir araya getirdik.

Akgünlük Ekstresi Nedir?

Akgünlük ekstresi, Boswellia serrata adlı ağacın reçinesinden elde edilen bitkisel bir özdür. Bu ekstre, başta 3-O-acetyl-11-keto-β-boswellic acid (AKBA) olmak üzere çeşitli boswelik asitleri içerir ve özellikle anti-inflamatuar özellikleri ile bilinmektedir. Geleneksel olarak Ayurvedik tıpta kullanılmış olan akgünlük ekstresi, modern bilimsel çalışmalarda da artrit, inflamatuar bağırsak hastalıkları, astım gibi iltihap temelli rahatsızlıklarda etkili olabileceği gösterilmiştir (1), (2). Ekstrenin etkisi, inflamasyonu baskılayan ve bağışıklık sistemini düzenleyen bu aktif bileşiklere dayanmaktadır.

Akgünlük Ekstresi Ne İşe Yarar?

Akgünlük ekstresi, başta osteoartrit olmak üzere çeşitli iltihap kaynaklı rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan doğal bir bitkisel takviyedir. İçeriğinde bulunan aktif bileşiklerden özellikle AKBA (3-O-acetyl-11-keto-β-boswellic acid), güçlü anti-inflamatuar özellikler gösterir. Klinik çalışmalarda, diz osteoartriti gibi eklem hastalıklarında ağrı ve tutukluğu azaltarak hastaların fiziksel fonksiyonlarını belirgin şekilde iyileştirdiği gözlemlenmiştir (1). Ayrıca, inflamatuar bağırsak hastalıkları, astım, romatoid artrit ve nörolojik hasarlara karşı koruyucu etkileri de deneysel çalışmalarla desteklenmiştir (2), (3). Bu etkiler, bağışıklık sistemini düzenleyici ve hücre hasarını azaltıcı özellikleriyle ilişkilidir.

Akgünlük Ekstresi Faydaları Neler?

Akgünlük ekstresi faydaları aşağıdaki gibi özetlenmiştir: 

• İltihap giderici etkisi vardır: AKBA bileşiği sayesinde vücutta inflamasyonu azaltır (4).
  
  

• Osteoartrit semptomlarını hafifletir: Diz osteoartriti olan hastalarda ağrı, tutukluk ve hareket kısıtlılığı üzerinde olumlu etkiler gösterir (1).
  
  

• Bağışıklık sistemini düzenler: T hücreleri üzerinde bağışıklık dengeleyici etkiler göstermektedir (5).
  
  

• İnflamatuar bağırsak hastalıklarına karşı koruyucudur: Bağırsakta doku hasarını ve lökosit birikimini azaltarak inflamasyonu baskılar (2).
  
  

• Antioksidan etkisiyle hücreleri korur: Serbest radikallerle savaşarak hücresel hasarı azaltır (6).
  
  

• Nörolojik hasara karşı koruyucudur: Beyin damar tıkanıklığı (inme) sonrası hücre ölümünü ve oksidatif stresi azaltır (3).
  
  

• Romatoid artrit belirtilerini azaltır: Eklem iltihabı, ağrı ve bağ dokusu yıkımını engelleyici etkiler göstermiştir (4).
  
  

• Bağırsak mikrobiyotasını iyileştirir: Sağlıklı bağırsak bakterilerinin oranını artırarak kolit ve kolon kanseri riskini azaltabilirn (7).

Akgünlük Ekstresi ile Akgünlük Reçine Ekstresi Aynı mı?

Hayır, akgünlük ekstresi ile akgünlük reçine ekstresi aynı şey değildir, ancak birbirine oldukça yakın kavramlardır. Her ikisi de Boswellia serrata adlı ağacın gövdesinden elde edilen doğal reçineye dayanır. Fakat aralarındaki temel fark, işlenme biçimi ve içerdiği aktif maddelerin yoğunluğu ile ilgilidir.

Akgünlük reçinesi, ağacın gövdesinden doğal yollarla salgılanan sakız kıvamında, yarı saydam bir maddedir. Bu ham form, geleneksel kullanımda çiğnenerek ya da tütsü olarak yakılarak kullanılmıştır. Reçine, doğrudan doğadan elde edilen işlenmemiş bir maddedir.

Akgünlük ekstresi ise bu reçinenin çeşitli yöntemlerle işlenerek içeriğindeki faydalı bileşiklerin (özellikle boswellic asitler) yoğunlaştırıldığı ve standardize edildiği bir formdur. Genellikle kapsül, tablet, sıvı ya da toz halde sunulur. Ekstre formu, daha kontrollü ve bilimsel dozlarda kullanım imkânı sunduğu için modern takviye ürünlerinde tercih edilir.

Akgünlük Ekstresi Zararları Var mı?

Akgünlük ekstresi genellikle iyi tolere edilen ve güvenli bir bitkisel takviye olarak kabul edilir. Ancak bazı kişilerde hafif düzeyde yan etkiler ortaya çıkabilir. Akgünlük ekstresi yan etkileri arasında en yaygın olanlar mide bulantısı, ishal, mide ekşimesi ve hafif karın ağrısı gibi sindirim sistemi şikayetleridir. Bu etkiler genellikle kullanılan dozla ilişkilidir ve çoğunlukla kısa sürelidir. Nadir durumlarda cilt döküntüsü gibi alerjik reaksiyonlar da bildirilmiştir. 

Yapılan toksikolojik çalışmalarda, yüksek dozda kullanılsa bile ciddi yan etkilere rastlanmamış, bu da akgünlük ekstresinin genel olarak güvenli olduğunu göstermiştir (8). Bununla birlikte, hamilelik, emzirme dönemi veya kronik hastalık varlığında kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır. Akgünlük ekstresi zararları genellikle ciddi olmasa da, bireysel hassasiyetler göz önünde bulundurularak dikkatli tüketilmesi önerilir.

Akgünlük Ekstresi Nasıl Kullanılır?

Akgünlük ekstresi (Boswellia Serrata), genellikle kapsül veya tablet halinde kullanılır ve günlük doz miktarı, ekstre konsantrasyonuna göre değişiklik gösterebilir. Çoğunlukla tavsiye edilen doz, günlük toplamda 300-500 mg aralığında olup gün içine bölünerek, örneğin yemeklerle birlikte 1 ila 3 defada alınabilir. Ürünlerin üzerinde yazan kullanım talimatlarına uyulması önemlidir. Özellikle sindirim sistemi hassas olan kişiler, mide rahatsızlıklarını önlemek amacıyla takviyeyi yemeklerle beraber almalıdır. (9)

Ürünün formülasyonuna ve içerdiği AKBA oranına göre doz değişebileceğinden, etiket talimatlarına uymak ve bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir. Ayrıca, düzenli kullanımda etkilerin görülmesi birkaç hafta sürebilir; bu nedenle sabırlı ve düzenli kullanım önerilir.

Akgünlük Ekstresi Hangi Formlarda Bulunur?

Akgünlük ekstresi kapsül veya tablet, toz ekstre, damla veya sıvı ekstraktı, reçine formu, topikal kremler veya merhem formatında bulunur. 

Bu formlara daha yakından bakacak olursak: 

Kapsül veya Tablet

Akgünlük ekstresinin en yaygın kullanılan formudur. Genellikle belli bir miligramda standartlaştırılmış ekstre içerdiğinden, günlük alım miktarını kontrol etmek oldukça kolaydır. Özellikle yoğun yaşam temposuna sahip bireyler için pratiktir; taşıması kolaydır ve suyla birlikte hızlıca alınabilir. Ayrıca kötü tada duyarlı kişiler için ideal bir alternatiftir çünkü ekstre, kapsül veya tablet formunda tat alma duyusunu uyaran bir temas oluşturmaz.

Toz Ekstre

Toz formundaki akgünlük ekstresi, yoğurt, su, smoothie ya da meyve suları gibi içeceklere karıştırılarak tüketilebilir. Bu form, dozaj konusunda esneklik sunar; kullanıcılar ihtiyaca göre miktarı artırıp azaltabilir. Ancak doğrudan ağızda tüketildiğinde hafif acımsı ve keskin bir tada sahip olabilir, bu nedenle genellikle aromalı sıvılarla karıştırılması önerilir. Diyet takviyelerinde farklı içeriklerle kolayca kombinlenebilmesi açısından da tercih edilen bir formdur.

Damla veya Sıvı Ekstrakt (Tinktur)

Bitkisel içeriklerin sıvı formda sunulduğu bu ekstraktlar, damlalık sayesinde hassas dozajlama imkanı sağlar. Emilimi ağız mukozası yoluyla hızlı olabileceği için bazı kullanıcılar tarafından daha etkili bulunur. Genellikle birkaç damla suya damlatılarak tüketilir. Pratik kullanımı sayesinde seyahatlerde de rahatlıkla taşınabilir. Ancak tadı bazı kişiler için alışılması güç olabilir.

Sakız (Reçine) Formu

Akgünlüğün doğada bulunduğu en ham hali reçine formudur ve geleneksel olarak bu şekilde çiğnenerek kullanılır. Aromatik ve yoğun bir tada sahip olan bu doğal sakız, geçmişte hem dini törenlerde tütsü olarak hem de geleneksel şifa uygulamalarında tercih edilmiştir. Ancak modern kapsül ya da sıvı formlara kıyasla kullanım açısından daha zahmetli olabilir; çiğnenmesi uzun sürebilir ve dişlere yapışabilir. Doğallığı önemseyen kullanıcılar tarafından tercih edilir.

Topikal (Harici) Kremler veya Merhemler

Akgünlük ekstresi, bazı ürünlerde topikal yani harici kullanım amaçlı formüle edilmiştir. Özellikle kas ağrıları, eklem sertlikleri veya lokal gerginlik durumlarında cilt üzerine sürülerek uygulanır. Bu tip ürünlerde ekstre genellikle başka destekleyici bileşenlerle bir araya getirilerek etki alanı genişletilir. Haricen kullanım, ağız yoluyla almak istemeyen ya da yalnızca bölgesel rahatlama arayan kişiler için alternatif bir uygulama şeklidir.